Czcigodni Księża, Dostojni Goście, Szanowni Państwo!
Ojczyzna nasza już jest ocalona. Swobody nasze zabezpieczone. Jesteśmy odtąd narodem wolnym i niepodległym. Opadły pęta niewoli i nierządu. Takimi słowami Marszałkowie Sejmu Wielkiego w uniwersale sejmowym opisywali znaczenie uchwalonej dwa dni wcześniej - 3 maja 1791 r. Ustawy Rządowej, dzięki której miała nastąpić odnowa Rzeczypospolitej – państwa polskiego, które jeszcze 150 lat wcześniej było największym krajem Europy, wtedy zaś - upokorzone obcym protektoratem i I rozbiorem - wymagało pilnej naprawy.
227 lat po tych wydarzeniach gromadzimy się dzisiaj w Strzyżowie, aby także w społeczności powiatu strzyżowskiego oraz miasta i gminy Strzyżów uczcić Święto Narodowe Trzeciego Maja. Mamy po temu szczególną okoliczność, na którą składa się nie tylko obowiązujące święto państwowe, ale także przypadająca w tym roku setna rocznica odzyskania niepodległości przez Polskę oraz 250 lat od zawiązania Konfederacji Barskiej – pierwszego czynu zbrojnego, który miał na celu obronę polskiej suwerenności. Tradycyjnie już łączymy nasze obchody ze świętem religijnym Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski, z którą nasi przodkowie związali polski los i polską historię.
„Wiara i wolność” – tak brzmiało główne hasło konfederatów barskich walczących o odzyskanie samodzielności I Rzeczypospolitej. Ich przywódcy prowadzili ożywioną akcję dyplomatyczną w całej Europie, poszukując m.in. możliwości opracowania odnowionych praw dla całego Państwa, tj. jego pierwszej konstytucji, dzięki której Rzeczpospolita z monarchii parlamentarnej przekształcona zostałaby w monarchię konstytucyjną. Warto przypomnieć, że jeden z najświatlejszych przywódców oddany sprawie Konfederacji – biskup kamieniecki Adam Stanisław Krasiński stał się później jednym z twórców Konstytucji 3 maja.
Szanowni Państwo
Przywołując wydarzenia historyczne w obchodach świąt państwowych, nie tylko dążymy do ukazania przeszłości, ale również odnawiamy naszą wspólnotową tożsamość, zastanawiając się nad znaczeniem historycznych wydarzeń i budując ich współczesne postrzeganie. Konstytucja 3 maja ma dla polskiej wspólnoty znaczenie szczególne. Jako druga ustawa zasadnicza na świecie i pierwsza w Europie ukazuje polski wkład w historię powszechną a także nasze aspiracje do równej z innymi narodami możliwości budowania nowoczesnego Państwa. Wspomnienie dzieła Konstytucji, w zasadzie od momentu jej uchwalenia, umacniało dążenia niepodległościowe, budowało polskiego ducha i określało narodową tożsamość. Pamięć o Konstytucji 3 maja była elementem kształtującym polski patriotyzm w czasie rozbiorów i w okresie odzyskanej niepodległości, podczas II wojny światowej i w okresie powojennym. Wiedzieli o tym zaborcy i okupanci, zakazując obchodzenia 3 – majowych rocznic.
Chciałoby się powiedzieć, że dzisiaj, w wolnej Polsce, - blisko 30 lat po 1989 r. - spełnia się dziedzictwo 3 – majowej Konstytucji. Na polach wilanowskich w Warszawie dopiero po ponad 200 latach wypełniana jest Deklaracja Sejmu Wielkiego z 5 maja 1791 r. o budowie Świątyni Opatrzności Bożej jako wotum wdzięczności za uchwaloną ustawę zasadniczą. Świątynia ta w zamyśle jej współczesnych twórców opiera się na czterech drogach prowadzących Polaków do wolności: drodze walki, kultury, cierpienia i modlitwy. Tak jak uchwały Sejmu Wielkiego zatwierdzały sejmiki ziemskie, tak i my rokrocznie w lokalnych społecznościach, przez nasze - tak piękne jak dzisiejsze - zgromadzenia patriotyczne potwierdzamy wielkość i wartość trzeciomajowego dziedzictwa.
Mimo to jednak wiele jeszcze pozostaje do zrobienia. Dziedzictwo Konstytucji stanowi dla nas – współczesnych Polaków, żyjących w wolnej Ojczyźnie – wezwanie do budowy nowoczesnego i sprawnego Państwa, do równego traktowania wszystkich obywateli i wnoszenia polskiego wkładu w tworzenie dobrych rozwiązań na arenie międzynarodowej. Dzisiaj, bogatsi o doświadczenia z naszej polskiej historii, wiemy, że działania te – zarówno w wymiarze ogólnokrajowym, międzynarodowym jak i lokalnym oparte być muszą o wartości. „Bądź wierny. Idź” pisał Zbigniew Herbert, któremu na mocy uchwały Sejmu w 20 – lecie śmierci, poświęcony jest ten wyjątkowy rok jubileuszu 100 – lecia odzyskania niepodległości. W uchwale sejmowej napisano m.in., że poeta ten zawsze stał po stronie zasad, jasno rozróżniając dobro i zło a w swojej twórczości wyrażał umiłowanie wolności oraz wiarę w godność jednostki i jej moralną siłę. Był niewątpliwie poetą naszego pokolenia, ujmując w słowa esencję współczesnego polskiego ducha, w której mieści się zarówno odwołanie do fundamentów kultury jak i doświadczenie cierpienia i potrzeba solidarności.
Szanowni Państwo!
Kończąc niniejsze wystąpienie w imieniu swoim, Pana Wicestarosty Jana Stodolaka, członków Zarządu Powiatu, Pana Przewodniczącego Rady Powiatu Marka Jurzysty a także radnych Rady Powiatu, pragnę skierować podziękowanie do wszystkich Państwa – organizatorów i uczestników dzisiejszych uroczystości. W sposób szczególny, w imieniu nas wszystkich dziękuję żołnierzom 21. Dywizjonu Artylerii Przeciwlotniczej, na czele z Waszym Dowódcą – Panem Pułkownikiem Gochem i kadrą oficerską. Święto Dywizjonu przeżywaliśmy niedawno na strzyżowskim Rynku, a Wasza obecność od wielu już lat uświetnia nasze lokalne obchody. Podziękowania kieruję do Szacownych Kombatantów, przedstawicieli służb mundurowych, delegacji instytucji i środowisk miasta i gminy Strzyżów oraz powiatu strzyżowskiego, orkiestry, pocztów sztandarowych, dzieci i młodzieży, wojska, strażaków, członków Związku Strzeleckiego i wszystkich mieszkańców. Dziękuję Czcigodnym Księżom za sprawowanie ofiary Mszy Świętej i wygłoszoną homilię, Panu Burmistrzowi z samorządem Gminy Strzyżów za współpracę przy organizacji uroczystości, a wszystkim obecnym za prawdziwie patriotyczne świadectwo – jakże potrzebne również w dzisiejszych czasach. Z okazji Święta 3 Maja życzę Państwu oraz wszystkim mieszkańcom naszego pięknego powiatu przede wszystkim poczucia dumy z bycia Polakami. Najlepsze życzenia kieruję także z okazji przypadającego jutro – 4. maja święta Waszego Patrona - Świętego Floriana do tak licznie zgromadzonych tutaj ze swoimi pocztami sztandarowymi strażaków - zarówno z Ochotniczych, jak i z Państwowej Straży Pożarnej. Proszę przyjąć życzenia zdrowia, pomyślności i satysfakcji z wykonywania jakże cennej, społecznej służby.
