Czcigodny Księże Dziekanie, Szanowni Przedstawiciele Wojska Polskiego i służb mundurowych, Szanowny Panie Burmistrzu wraz z reprezentantami samorządu Gminy i Miasta Strzyżów, Szanowni przedstawiciele samorządu powiatowego w Strzyżowie wraz z Panem Wicestarostą, Szanowni reprezentanci stowarzyszeń, organizacji i instytucji społecznych, Dostojni Goście, Drodzy zgromadzeni i Szanowni mieszkańcy
„Uznając, iż los nas wszystkich od ugruntowania i wydoskonalenia
konstytucyi narodowej jedynie zawisł, długim doświadczeniem poznawszy
zadawnione rządu naszego wady, a chcąc korzystać z pory, w jakiej się Europa
znajduje, i z tej dogorywającej chwili, która nas samym sobie wróciła; wolni od
hańbiących obcej przemocy nakazów […] dla dobra powszechnego, dla ugruntowania
wolności, dla ocalenia ojczyzny naszej i jej granic […] niniejszą konstytucyę
uchwalamy.”
Tak rozpoczynał się przyjęty 3. maja 1791 r. tekst Ustawy rządowej, którą znamy od tej pory
jako Konstytucję 3. maja i którą
szczycimy się jako jednym z największych osiągnięć polskiej myśli politycznej i
polskiego ducha narodowego. Mimo że konstytucja jako akt obowiązujący
przetrwała zaledwie kilkanaście miesięcy, to jej legenda i dziedzictwo
stworzyły podwaliny nowoczesnego, demokratycznego myślenia o Polsce. Konstytucja
majowa, jako druga spisana ustawa zasadnicza, stała się osiągnięciem podziwianym
w Europie i na świecie – i to zarówno w przeszłości, jak i obecnie. To z tego
powodu rokrocznie, w dniu 3 Maja, gromadzimy się tłumnie w wielu miejscach, aby
przypomnieć, czym jest nasza narodowa wspólnota i jak chlubne tradycje ją
tworzą. 3. maja obchodzimy także Święto Matki Bożej Królowej Polski, patronki
Polski i Polaków, przypominające nam lwowskie śluby króla Jana Kazimierza
sprzed 360 lat i ich odnowienie podczas Jasnogórskich Ślubów Narodu Polskiego równo
przed 60 laty, które zapoczątkowały tak wiele wydarzeń, doświadczanych przez
współczesne pokolenia. Przypomnijmy, że nasza historia jako wspólnoty narodowej
rozpoczyna się od przyjęcia chrześcijaństwa przez naszych przodków, a rok
obecny jest rokiem jubileuszu 1050 – lecia chrztu Polski.
225 lat temu poprzez uchwalenie nowoczesnego prawa podjęto próbę
ratowania I Rzeczypospolitej. Konstytucja z Rzeczypospolitej Obojga Narodów
tworzyła jedno państwo: Rzeczpospolitą Polską, nadając mu nieznaną wcześniej
jednolitą władzę ustawodawczą – dwuizbowy parlament, oddzielony od władzy
wykonawczej i sądowniczej. Miała na celu usprawnienie Państwa i stworzenie
solidnych fundamentów jego rozwoju. Może dlatego, mimo iż przyjmowana była w
nadzwyczajnych okolicznościach, zaakceptowały ją wkrótce praktycznie bez uwag
wszystkie sejmiki ziemskie na terytorium całej I Rzeczypospolitej, z których
wywodzili się posłowie Sejmu Wielkiego.
Nowoczesne, dobrze rządzone państwo polskie nie było jednak na
rękę wyrosłym w ciągu 200 lat w sąsiedztwie potężnej jeszcze w XVII w. Polski europejskim
potęgom. Nie było też na rękę tym naszym współobywatelom, którzy z powszechnej
korupcji, anarchii i bezprawia czerpali osobiste korzyści. To przecież nasi rodacy
przeciwko swojej Ojczyźnie wezwali na pomoc 100 tys. wojsko rosyjskie, rozpoczynając
hańbiącą konfederację targowicką. W wyniku tych wydarzeń 4 lata po uchwaleniu
Konstytucji potężne jeszcze 100 lat wcześniej państwo polskie przestało
istnieć, a jego terytorium z pogwałceniem wszelkich zasad porządku prawnego rozdzielili
między siebie sąsiedzi ze wschodu, zachodu i południa.
Przez późniejsze 123 lata zaborów każde wspomnienie Konstytucji 3 Maja było zawzięcie tępione,
zwłaszcza w zaborze
rosyjskim. Głośnym echem odbiło się wydarzenie z 3 maja 1823
roku, kiedy to 15 letni uczeń gimnazjum wileńskiego napisał po polsku na
tablicy „Vivat Konstytucja 3 Maja”, a kilku jego kolegów dopisało słowa „Jak
słodkie wspomnienie dla nas rodaków, lecz nie ma, kto by się o nią upomniał”.
Sprawa urosła do rangi przestępstwa. Posypały się surowe wyroki. Uczniowie,
studenci osadzeni zostali w wiezieniu, poddani torturom. Kilkunastu z nich
skazano na karę śmierci, zamienioną następnie w drodze łaski na wieloletnią
służbę wojskową, pozostali zaś zesłani zostali w głąb Rosji. Wśród nich znalazł
się młody człowiek, nauczyciel, który po latach napisze:
Brzmi Polonez Trzeciego Maja! - Skoczne dźwięki
Radością oddychają, radością słuch poją,
Dziewki chcą tańczyć, chłopcy w miejscu nie dostoją -
Lecz starców myśli z dźwiękiem w przeszłość się uniosły,
W owe lata szczęśliwe, gdy senat i posły
Po dniu Trzeciego Maja, w ratuszowej sali
Zgodzonego z narodem króla fetowali;
Gdy przy tańcu śpiewano: "Wiwat Król kochany!
Wiwat Sejm, wiwat Naród, wiwat wszystkie Stany!"
Adam Mickiewicz
tak emocjonalnie pamięć o 3 Maja wplótł w opis koncertu Jankiela w naszej
narodowej epopei - „Panu Tadeuszu”. Z okazji obchodów setnej rocznicy
Konstytucji 3. Maja powstało jedno z ostatnich wielkich dzieł Jana Matejki –
obraz „Konstytucja 3 Maja”, które artysta przeznaczył dla sali Sejmowej Zamku
Królewskiego w niepodległej już II Rzeczypospolitej. Ustawą z 29 kwietnia 1919
roku dzień 3 maja uznany został za święto narodowe, później zniesione przez
okupantów i potwierdzone dopiero w 1990 r.
Przez 123 lata
zaborów i ponad 40 lat Polskiej
Rzeczpospolitej Ludowej naród polski mimo zakazów i represji nie pozwolił sobie
wyrwać tradycji Konstytucji 3 Maja. Zaborcy, okupanci i komuniści dobrze
wiedzieli, że tylko naród odarty z prawdziwej historii i tożsamości stanie się
narodem słabym i uległym, podatnym na manipulacje i niezdolnym do samodzielnej
egzystencji. Dlatego tak uparcie walczyli z wszelkimi przejawami polskości, z
„ostatnią wolą i testamentem gasnącej Ojczyzny” – jak pisali o Konstytucji 3.
Maja jej współtwórcy - Ignacy Potocki i Hugo Kołłątaj.
Rocznica 3.
Majowej Konstytucji dzisiaj - w wolnej i niepodległej Polsce - każe nam przywołać jej dziedzictwo, ale i
tradycję jej wspominania. Jakże wiele może nam powiedzieć o tym, czym jest i
czym powinien być patriotyzm. Wskazuje na ważne dokonania Polski na arenie
międzynarodowej, wzywa do unowocześniania Państwa, które rozpocząć się powinno
od dobrego prawa, sprawnego i sprawiedliwego systemu sądownictwa, służącego
narodowym wartościom. Jakże wymownie pokazuje, do czego może prowadzić brak
poszanowania dobra publicznego i zdrada narodowa. Dlatego także dzisiaj, nie
tylko w Warszawie i największych miastach, ale wszędzie, gdzie czujemy się
Polakami, gdzie bliska jest nam polska tradycja i historia, powinniśmy
manifestować nasze przywiązanie do narodowych symboli i dumę z przynależności
do wspólnoty, która poprzez język, wychowanie, sferę wartości w jakiś sposób
określiła każdego z nas. Dumę z tego, że jesteśmy Polakami.
Kończąc niniejsze
wystąpienie, pragnę skierować słowa podziękowań do wszystkich Państwa, którzy
przyjęli nasze zaproszenie i uczestniczą w dzisiejszych powiatowo – gminnych
uroczystościach z okazji 225. rocznicy uchwalenia Konstytucji 3. Maja i Święta
Matki Bożej Królowej Polski. Dziękuję Czcigodnym Księżom za odprawioną ofiarę
Mszy Św. i wygłoszoną homilię, wszystkim delegacjom, pocztom sztandarowym,
przedstawicielom wojska polskiego i służb mundurowych, Szanownym Kombatantom,
reprezentantom instytucji państwowych, przedsiębiorstw, druhom strażakom,
członkom strzyżowskiego oddziału Związku Strzeleckiego, przedstawicielom
organizacji społecznych i stowarzyszeń, orkiestrze,
dzieciom i młodzieży, wszystkim obecnym mieszkańcom. Dziękuję Panu Burmistrzowi
i samorządowi Gminy Strzyżów za współpracę przy organizacji uroczystości, a
wszystkim zgromadzonym za uświetnienie tegorocznych obchodów.
Z okazji Święta Narodowego Trzeciego Maja jako Starosta Strzyżowskiw imieniu samorządu powiatowego w Strzyżowie życzę Państwu poczucia dumy z
bycia Polakami, sprawnego i oczekiwanego przez obywateli działania naszego
Państwa na różnych poziomach, osobistej i rodzinnej pomyślności w ramach
lokalnej, regionalnej i narodowej wspólnoty. Dziękując za stałą współpracę oraz
ubogacanie wielu naszych uroczystości, pragnę także złożyć najlepsze życzenia
wszystkim strażakom - zarówno z Ochotniczych, jak i z Państwowej Straży Pożarnej - z okazji przypadającego 4 maja święta
Waszego patrona - Świętego Floriana, dziękując za profesjonalną,
nierzadko bezinteresowną służbę. Przedstawicielom wojska, służb mundurowych,
pracownikom instytucji państwowych, samorządowcom i osobom zaangażowanym w
działalność publiczną oraz społeczną życzę pomyślności i satysfakcji,
wynikającej z kontynuacji pięknej tradycji służby Polsce i naszej narodowej
wspólnocie.
Dziękuję za uwagę i zapraszam do dalszych obchodów.
